Het idee voor de Oude Ambachten is ontstaan tijdens de voorbereidingen van het 75-jarig bestaan van onze parochiekerk in 1980.
In deze werkgroep was een aantal mensen bezig met het organiseren van een foto-expositie over Einighausen in vroeger tijden.
Hier werd toen het idee geboren om naast de foto-expositie ook een dia-klankbeeld over oude gebruiken in Einighausen te maken.
Maar gaandeweg de voorbereidingen merkte men dan foto’s en dia’s op over belangrijke gebruiken zoals de graanoogst, slachten, processie e.d. nauwelijks te vinden waren.
Daarom werden deze oude gebruiken in scène gezet om de benodigde opnames te kunnen maken.
Zo kwam het dat op een warme zomerdag Pierre Notermans, Frans Kusters, Mia Kurvers en Mie Rennenberg, voor het oog van vele camera’s, het graan gingen zichten, binden en hopen.
Lies Heylighen bracht de koffie en de harde werkers gingen, zoals vroeger gebruikelijk, op een paar graanhopen bij elkaar zitten.
Op dat moment ontstond voor het eerst die speciale “oude ambachten sfeer” die al 30 jaar het succes van onze Oude Ambachten bepaalt.
Door het werken op de ouderwetse manier op dat graanveld ontstond voor deze kleine groep mensen een sfeer zoals vroeger. De gesprekken gingen over vroeger, goede herinneringen werden opgehaald en iedereen die eromheen stond te kijken en te filmen werd als het ware vergeten.
Toen was het voor ons duidelijk: dit moesten we ook aan anderen laten zien en nog dezelfde week werd besloten om naast het dia-klankbeeld ook demonstraties van zichten, graan dorsen, vla bakken en houtdraaien te laten zien: de Oude Ambachten waren geboren!!
De eerste Oude Ambachten
De eerste Oude Ambachten zijn gehouden op zondag 17 augustus 1980 maar eigenlijk was de start een dag eerder.
Op zaterdag 16 augustus werd namelijk het dia-klankbeeld, in de schuur van Pierre Meels gepresenteerd voor de notabelen en daarna voor alle inwoners van Einighausen.
De dag daarna, op kermiszondag, waren er vanaf 14.00 uur “Demonstaties van Oude Ambachten en Gebruiken” in de Brandstraat.
Met wat kunst- en vliegwerk hadden we op die dag zo’n 43 demonstraties bij elkaar gehaald.
Echte ambachten zoals o.a. zichten, zichtharen, dorsen, wannen, dakdekker, schoenmaker, kantklossen, vellen looien, schrijnwerker en vlaaien bakken maar ook wat modernere zaken zoals zeeaquarium en diepzeeduiken.
Ook was al gezorgd voor het nodige vertier in de vorm van een cafe met muziek, een snoepwinkeltje, een kegel- en beugelbaan en een muziekkiosk.
De toegangsprijs was ƒ 2,- en in dat eerste jaar passeerden zo’n 2000 bezoekers de kassa’s.
De organisatie werd door dit aantal totaal verrast; het geld paste niet meer in de ‘sigarenkistjes’ en binnen 3 uur waren de 250 vlaaien helemaal uitverkocht.
Ook was er al heel snel een tekort aan alle andere drank- en etenswaren. Bij alle inwoners van de Brandstraat werd aangeklopt voor meel, suiker en koffie om aan de vraag van de vele bezoekers te kunnen voldoen. Na afloop van de eerste Oude Ambachten was er dan ook in de hele Brandstraat, en grote delen van Einighausen geen meel, suiker en koffie meer te vinden.
Maar het was duidelijk: de eerste Oude Ambachten waren meteen een schot in de roos en na afloop kon een fraai bedrag overgemaakt worden naar de jubilerende parochiekerk.
Stichting “Oude Ambachten en Gebruiken”
Gezien het geweldige succes van de eerste Oude Ambachten was al snel duidelijk dat dit evenement een vervolg zou krijgen. Daarom werd op 27 april 1981 de eerste officiële vergadering gehouden van het comité “Oude Ambachten en gebruiken”
In die vergadering werd besloten om een stichting op te richten die in 1981 ook weer de Oude Ambachten ging organiseren.
Als voorzitter werd Jo Engwegen gekozen, secretaris werd Harrie Wielders en Harrie Notermans werd penningmeester. Als bestuursleden namen zitting:
Louis Heylighen, Sef Lumens, Pierre Notermans, Hubertine Notermans, Mart Stevens en Hub Urlings.
Besloten werd ook om de plaatselijke verenigingen mee te laten delen in de opbrengst van Oude Ambachten en dat ook geld gereserveerd werd voor bijzondere doelen in Einighausen. Van het eerste batige saldo in 1981 zou de schuld van de nieuw gebouwde kapel in de Brandstraat afgelost worden.
Op zondag 31 mei vond een vergadering met acht verenigingen plaats (SVE, Vitesse, Fanfare Concordia, Toneelver. Juliana, Smautbulen, Judoclub, L.V.B. en de Bejaardenbond).
Zij waren direct bereid om medewerkers te leveren, iets dat tot op de dag vandaag nog steeds hetzelfde is gebleven.
Bij notaris Hustinx in Born passeerde op 19 juni de stichtingsakte en toen stond niets meer in de weg om op 16 augustus de tweede Oude Ambachten te organiseren.
Het succes en ontwikkeling van Oude Ambachten
De populariteit van de Oude Ambachten groeit in die eerste jaren ontzettend snel.
Er is volop belangstelling vanuit pers en media.
Leentje Wielders en Mia Kurvers halen zelfs de landelijke t.v. wanneer hun bakkunsten door het bekende programma Hart van Nederland worden uitgezonden. Wanneer de vriendelijke presentatrice aan tant Mia Kurvers vraagt naar de samenstelling van het vlarecept en de hoeveelheid suiker hierin geeft tant Mie het historische antwoord: “Ach kendj, ich doon d’r altied ein paar hendjes in”.
Ook worden in Einighausen opnames gemaakt voor de film “Limburg een grensgeval” van Maurice Nijsten en Jo Erens. Bij de oude bakoven van Gelissen wordt het vla bakken opgenomen en Thei Stultiens laat zien hoe een ouderwetse huisslachting gebeurde.
Dit alles leidt er toe dat de bezoekers van heinde en ver toestromen.
In 1982 tellen we al bijna 10.000 betalende bezoekers op Oude Ambachten en in dat jaar kunnen we iedere deelnemende vereniging ƒ 2000,- overhandigen. Dit leidt ertoe dat steeds meer verenigingen willen meehelpen en in 1984 zijn er dat inmiddels 14. Dan wordt besloten om een andere verdeelsleutel te hanteren waarbij verenigingen met een groter draagvlak ook meer medewerkers moeten leveren en een grotere uitkering krijgen.
Inmiddels zijn ook al diverse goede doelen binnen onze gemeenschap gesteund met “Oude Ambachten geld” o.a. restauratie kapel Everstraat, Zonnebloem, restauratie kerkorgel, feest 110 jaar Fanfare, processiepaaltjes Nuuj Buurt, bijdrage carnavalszitting Smautbulen, renovatie kerk ’87, verbouwing verenigingslokaal, organisatie St. Maartensvuur, verbouwing kantine SVE en vele andere.
Ook wat standwerkers betreft groeien de Oude Ambachten voorspoedig. In 1986 doen al bijna 80 standwerkers mee aan de Oude Ambachten.
In dat jaar doet ook een nieuwe attractie zijn intrede: de wedstrijd huisversiering. Tot op de dag van vandaag nog steeds een geweldige trekpleister.
Na 10 jaar Oude Ambachten neemt de organisatie een rustpauze van 1 jaar om zich te beraden over de organisatie van het evenement in de toekomst.
Om dit niet te zeer te laten tegenvallen voor de standwerkers wordt er dat jaar wel een groot feest georganiseerd en zo teruggekeken op 10 jaar OAE.
Hierna wordt de draad weer opgepakt en ieder jaar op de eerste zondag van augustus weer Oude Ambachten georganiseerd. En ieder jaar blijkt weer dat er weer voldoende belangstelling is. Het varieert natuurlijk naar gelang de weersomstandigheden; bij ideale omstandigheden zo’n 7 à 8000 betalende bezoekers en bij mindere (meestal te warm) zo’n 4000 bezoekers.
Voldoende om ieder jaar de verenigingen een mooie financiële bijdrage te geven en genoeg goede doelen te kunnen ondersteunen.
Alleen in het jaar 2003 gebeurt het voor de eerste keer dat we na een ‘tropische’ Oude Ambachten net quitte spelen. Gelukkig is er in 2004 weer een positief saldo.
In 2005 wordt het 25-jarig jubileum gevierd en dat doet men weer samen met de parochiekerk die in dat jaar haar 100-jarig jubileum viert.
Er wordt een feestweekend georganiseerd met o.a. een reünie, een dorpsontbijt een koetsentocht en uiteraard op 7 augustus weer een prachtig Oude Ambachten festijn.
Op maandag 8 augustus is er een receptie waarop acht bestuursleden hun zilveren jubileum vieren.
Helaas is het oudste bestuurslid Pierre Notermans kort van te voren overleden anders had de stichting het jubileum kunnen vieren met precies dezelfde bestuursleden die in 1981 de Oude Ambachten hebben opgericht: Jo Engwegen, Harrie Wielders, Sef Lumens, Hubertine Notermans, Louis Heylighen, Harrie Notermans, Mart Stevens en Hub Urlings.
Wel is het bestuur inmiddels uitgebreid met Marcel van Engeland en Hub Bovendeerd.
Vanaf 2005 is er veel aandacht voor verjonging, vernieuwing en verandering binnen de Oude Ambachten. Niet dat er nu opeens allemaal nieuwe ambachten komen, de veranderingen vinden vooral plaats op organisatorisch vlak. Zo komen 3 nieuwe leden het bestuur van de stichting versterken: Mariëlle Urlings, Lien Notermans en Jan Jessen.
Daarnaast wordt geprobeerd om de jeugd van Einighausen enthousiast te maken voor de Oude Ambachten. De “Einekoezer dorsschool” wordt opgericht en in 2010 worden zelfs “oude ambachten lessen” op de basisschool gegeven.
Door al deze inzet kunnen we in 2015 ons 35-jarig jubileum vieren.
In het kader van dit jubileum wordt op zondag 25 juli het standbeeld van “de rustende boer” opnieuw onthuld. Eenzelfde soort beeld werd in 2001 bij het 20-jarig jubileum ook in het centrum van het dorp geplaatst maar helaas na enkele jaren hier ontvreemd.
Dankzij royale bijdragen van Gemeente Sittard, Provincie Limburg en FSI hebben we siersmid Guido Luijten opdracht kunnen geven om deze tweede versie van “Na gedane arbeid is het goed rusten” te maken.
De grote belangstelling bij de onthulling van het beeld en de vele duizenden bezoekers die dit jaar weer de Oude Ambachten bezocht hebben geven aan dat dit evenement na 35 jaar nog steeds kan rekenen op veel belangstelling.
Een belangstelling die best wel verwonderlijk is want de Oude Ambachten worden na 35 jaar nog steeds volgens dezelfde formule en met heel veel dezelfde medewerkers, verenigingen, standwerkers en bestuursleden georganiseerd.
Wij zijn van mening dat die grote belangstelling komt door de sfeer die op deze dag door de inwoners van Einighausen, standwerkers, medewerkers en op de vele erven wordt uitgestraald.
We hopen dat we op deze manier nog vaak Oude Ambachten kunnen vieren.
Harrie Wielders
(secr. Oude Ambachten)